تدوین و ارائه اصول و راهبردهای موثر در طراحی مجموعه میدان شهری با استناد به رویکرد تاب آوری فضایی (نمونه موردی؛ شهر دولت آباد)

•   آرشیو : تابستان 1401
•   کد پذیرش : 1426
•   موضوع : سایر شاخه ها
• نویسنده/گان : | نرگس فتاحی، حمیدرضا رزمی
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : ميدان ها از ديرباز در بافت شهر به عنوان يک فضای جمعی ايفای نقش می کرده اند. وجود ميدان ايرانی در شهر ايرانی، ضرورتی انكار نشدنی است. یافتن راه حل مناسبی برای پیداکردن مبنا و معیار در طراحی این گونه فضاها، مسئله ای است که به خصوص در سال های اخیر، معماران و طراحان شهری را به خود مشغول کرده است. با توجه به اثرات مهم فضای شهری (در اینجا میدان) بر زندگی و رفتار شهروندان و با در نظر گرفتن محتوای اصلی اين فضاها كه روابط و تعاملات اجتماعی بين شهروندان است، هدف اين پژوهش، بررسی شاخص ها و معيارهايی است كه از ديدگاه انديشمندان مختلف اين حوزه در رابطه با كيفيت فضای شهری با تاكيد بر تاب آوری فضایی می باشد. در این پژوهش با استفاده از دو موضوع مهم در حل مسائل شهری یعنی "تاب آوری و مؤلفه های کیفی فضای شهری" به روشی نوین برای بهبود و حل مسائل در زمینه معماری و شهرسازی دست یافتیم. روش پژوهش، کیفی و با رویکرد تحلیل محتواست. ابتدا با مراجعه به منابع معتبر و گردآوری مطالب و همچنین با بررسی نمونه های موردی در جهت تدقیق داده ها، اطلاعات، شامل معیار های تاب آوری و مؤلفه های کیفیت فضای شهری به عنوان دو قطب اصلی مدل مفهومی این پژوهش ارایه شده است. تاثیر معیار های تاب آوری بر روی مؤلفه های کیفی فضای شهری (که به سه مؤلفه مدل مکان کانتر تقسیم بندی شده است)، بررسی شد و نتیجه و خروجی آن، راهکارهای طراحی معماری (در اینجا طراحی میدان شهری) با رویکرد تاب آوری فضایی است.
•   لیست منابع : [1] امامی م، زبردست ا. 1396. ارزیابی طرح های توسعه شهری بر اساس اصل هم پیوندی و اتصال با استفاده از روش AHP مطالعه موردی: طرح احیای میدان امام علی (ع) اصفهان. فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهری، شماره یازدهم.
  [2] بحرینی ح، فروغی فر م. 1395. انسجام بخشی کالبدی به محدودۀ مرکزی شهر شیراز ارائۀ راهکارهای طراحی شهری به منظور افزایش انسجام کالبدی بر اساس نظریۀ پیچیدگی. هویت شهر، شماره بیست و هشتم .
  [3] Barthel S., Colding S., Grahn H., Erixon H., Ernstson C., Kärsten L, Torsvall J. 2013. Principles of Socialecological Urbanism. KTH, Stockholm: TRITA-ARK.
  [4] پاکزاد ج. 1384. راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران. انتشارات شرکت طرح و نشر پیام سیما، وزارت مسکن و شهرسازی و معماری.
  [5] پرتوی پ، بهزادفر م، شیرانی ز. 1395. طراحی شهری و تاب آوری اجتماعی بررسی موردی: محله جلفا اصفهان. دوفصلنامۀ دانشگاه هنر، 17: 117-99.
  [6] پور محمدی م، فرید احمدی نیا ل. 1396. اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺷﻬﺮ ﺗﺎب آور؛ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻌﺎرﻳﻒ و ﻣﺪل ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻄﺮح در ﺗﺎب آوري ﺷﻬﺮي. همایش ملی شهرسبز با محوریت تکنولوژی و انرژی های پاک در عمران، معماری و شهرسازی، تبریز.
  [7] تدین ب، قلعه نویی م، ایوبی ر. 1396. ارایه روشی به منظور تحلیل و الگوبرداری از رنگ جداره ها در منظر فضاهای شهری تاریخی مورد پژوهی : میدان نقش جهان اصفهان. باغ نظر، شماره 59.
  [8] Brunetta G, Caldarice O. 2019. Spatial Resilience in Planning: Meanings, Challenges, and Perspectives for Urban Transition. Responsible Risk Resilience Centre - R3C, Interuniversity Department of Regional and Urban Studies and Planning, Politecnico di Torino, Turin, Italy.
  [9] حبیبی م، نبوی رضوی ه. 1396. ترجمان تاب آوری از مفهوم به عمل در طراحی شهری. چهارمین کنفرانس ملی معماری و شهرسازی پایداری و تاب آوری، از آرمان تا واقعیت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
  [10] حقیریان ش، سجادزاده ح، کریمی م. 1395. اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﺼﺮي ﻣﯿﺪان ﻫﺎ ﺷﻬﺮي از ﻣﻨﻈﺮ ﮐﺎرﺑﺮان(ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردي: ﻣﯿﺪان ﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﻫﻤﺪان). فصل نامه آمایش محیط، شماره 35.
  [11] رازقی ع، درخشانی ن. 1394. سنجش نگرش بازاریان نسبت به تاب آوری ارزش های تاریخی-فرهنگی در حفاظت از بازار مورد پژوهشی: نگرش سنجی از کسبه بازار تاریخی تهران. دو فصلنامه علمی- پژوهشی مرمت و معماري ايران، شماره دهم.
  [12] رازقی ع، درخشانی ن. 1396. تاب آوری کالبدي و عملکردی در بازار تاريخی تهران. دو فصلنامه علمی- پژوهشی مرمت و معماري ايران، شماره 13.
  [13] Davoudi S. 2012. Resilience: A Bridging Concept or a Dead End?. Planning Theory & Practice, Vol. 13, No. 2, 299–333.
  [14] Feliciotti A, Romice O, Porta S. 2015. MASTERPLANNING FOR CHANGE: LESSONS AND DIRECTIONS. 29th Annual AESOP 2015 Congress | July 13–16| Prague, Czech Republic
  [15] رحیمی ل. 1397. تبیین و ارزیابی عوامل تاثیرگذار در مطلوبیت میدان شهری مطالعه موردی: میدان ساعت تبریز. فصلنامه علمی - پژوهشی برنامه ریزی فضایی (جغرافیا)، 14: 31-1.
  [16] رضایی م، رفیعیان م، حسینی م. 1394. سنجش و ارزیابی میزان تاب آوری کالبدی اجتماع های شهری در برابر زلزله (مطالعه موردی: محله های شهر تهران). پژوهش های جغرافیای انسانی، 4: 623-609.
  [17] شهابیان پ، حقیقی ر. 1393. واکاوی نقش هنرهای عمومی در موفقیت فضای شهری میدان نقش جهان اصفهان. هویت شهر، 19: 100-89.
  [18] شیرانی ز، پرتوی پ، بهزادفر م. 1396. تاب آوری فضایی بازارهای سنتی (موردپژوهی : بازار قیصریه اصفهان). باغ نظر، 52: 58-49.
  [19] صادقی ع، احمدی ف. 1396. خوانش مؤلفه های مکان در طراحی محيط شهری (نمونه موردی: ميدان های تاريخی نقش جهان، گنجعلی خان، دل کمپو و گراند ِپليس). علوم و تکنولوژی محیط زیست، شماره 5.
  [20] Carmona M. 2019. Principles for public space design, planning to do better. Urban Des Int, 24:47–59.
  [21] Cumming G. 2011. “Spatial resilience in social–ecological systems”. Landscape Ecol, 10: 900-908.
  [22] Cumming G. 2011. Spatial resilience: integrating landscape ecology, resilience, and sustainability. Landscape Ecol, 26:899–909.
  [23] صدرا ص، اسلامی پ. 1396. راهکارهای افزایش تاب آوری در زیرساخت بافت های فرسوده شهری نمونه موردی محله ساغریسازان در شهر رشت. چهارمین کنفرانس ملی معماری و شهرسازی پایداری و تاب آوری، از آرمان تا واقعیت دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
  [24] فلاحتی ع، جلالی ت. 1392. بازسازی تاب آور از دیدگاه طراحی شهری، پس از زلزله 138۲ بم. نشریه هنرهای زیبا، شماره 18.
  [25] قبادیان و، رضایی م. 1392. ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻴﺪان ﻣﺪرن ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺑﺮرﺳﻲ دﮔﺮدﻳﺴﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ـ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻣﻴﺪان ﻫﺎي ﻛﻬﻦ ﺗﻬﺮان ﺗﺎ دور ةﻣﺪرن. ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ، 4: 196-177.
  [26] قرایی ف، مثنوی م، حاجی بنده م. 1396. بسط شاخص های کلیدی سنجش تاب آوری مکانی-فضایی شهری؛ مرور فشرده ادبیات نظری. باغ نظر، 57: 32-19.
  [27] Cumming G S, Morrison T H, Hughes T P. 2017. New Directions for Understanding the Spatial Resilience of Social– Ecological Systems. Ecosystems, 20: 649–664.
  [28] Brunetta G, Salata S. 2019. Mapping Urban Resilience for Spatial Planning—A First Attempt to Measure the Vulnerability of the system Sustainability, 11, 2331.
  [29] کاظمی د، عندلیب ع. 2015. تدوین چارچوب مدل سنجش تاب آوری شهر در برابر بحران. کنفرانس بین المللی انسان، معماری، مهندسی عمران و شهر، تبریز.
  [30] هاشم پور پ، اردبیلچی ا. 1396. تبیین مفهوم کارایی در معماری بر اساس سلسله مراتب ارزش های فرهنگی سنتی و مدرن. کنفرانس بین المللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر.
  [31] Lu P, Stead D. 2013. “Understanding the notion of resilience in spatial planning: A case study of Rotterdam, The Netherlands”. CITES, pp 200–212.
  [32] LYON C. 2014. Place Systems and Social Resilience: A Framework for Understanding Place in Social Adaptation, Resilience, and Transformation Society and Natural Resources, 27:1009–1023.
  [33] Marcus L, Colding J. 2014. Toward an integrated theory of spatial morphology and resilient urban systems. Ecology and Society.
•   کلمات کلیدی به فارسی : ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﯿﺪﺍن ﺷﻬﺮی، ﺗﺎب آﻭﺭی ﻓﻀﺎﯾﯽ، مؤلفه های کیفی فضای شهری، دﻭﻟﺖ آﺑﺎد.
•   چکیده مقاله به انگلیسی :
•   کلمات کلیدی به انگلیسی :
•  صفحات : 1-33
•   دانلود فایل ( 799.67 KB )